Dünyanın dört bir yanındaki ortaklarımızla yaptığımız çalışmalardan yola çıkarak, bazı kent projelerinin etkisinin parçalarının toplamından fazla olduğunu öğrendik. Bu nadir, dönüştürücü etkiye sahip projeler şehirdeki değişimi tetikleyen bir dalgalanma etkisi yaratıyor. Bu gibi girişimleri belirlemek, kutlamak ve artırmak adına iş dünyasının vizyoner liderlerinden ve hayırsever Stephen M.Ross’un desteği ile WRI Ross Merkezi küresel bir yarışma düzenleyecek. “Şehirler için WRI Ross Ödülü” şehirleri daha sürdürülebilir kılmak adına büyük ölçüde katkı sağlayan ve bu tanımı hak eden bir projeye 250 bin dolar kazandıracak.
Dönüştürücü Etkiye Sahip Değişimin Teşvik Edilmesi
Dönüştürücü etkiye sahip girişimler ekonomiyi, çevreyi ve toplumu benzeri görülmemiş veya beklenmedik şekilde olumlu etkiler. Darboğazları aşarak, yatırımlardan yararlanarak veya bilinen sorunların çözümünde benzersiz yaklaşımlar izleyerek yeni imkanlar yaratır. Etkiledikleri insanlarda umut ve heyecan oluştururlar. Etkileri tek bir sokak veya caddenin ötesine uzanır, böylece mahalle veya şehir genelinde olumlu bir değişime neden olur. Buna örnek teşkil eden projeler:
- Cicloruta (Bogota): Dünyadaki en yaygın bisiklet şebekelerinden biri olan Cicloruta yalnızca kirliliği ve sıkışıklığı azaltmakla kalmayıp aynı zamanda milyonların ulaşım alışkanlığını da değiştirdi.
- High Line Park (New York): İhmal edilmiş ve kullanılmayan yükseltilmiş bir tren rayı pisti, dünya çapında heyecan uyandıran hareketli bir kamusal yeşil alan haline geldi.
- Metrocable (Medellin): Şehir merkezinin dışında kalan yamaç alanlardaki mahallelerin şehir merkezine bağlantısı, seyahat sürelerini yarıya indirdi ve kentteki düşük gelirli insanlar için sosyal gelişimi sağladı.
- Cheonggyecheon (Seul): Şehir merkezindeki ana yol yıkılarak selden korunmayı, transit yolcu sayısını, arazi değerlerini ve istihdamı artıran yeşil bir koridor yapıldı.
- Plague Response (Surat): Bir veba salgını şehirdeki atık yönetimini, halkın sağlık denetimini ve sel risk yönetimini geliştirmeye iterek şehri sağlık sisteminde reform yapmaya ve kenti dönüştürmeye teşvik etti.
Başvuru sahipleri neler kazanabilir?
- Kazanan başvuru, 250.000 dolar nakit para ödülü kazanacak.
- Beş finalist ve kazanan için medya ve tanıtım çalışmaları:
- WRI Ross Merkezi, en iyi projelerin başarılarına dikkat çeken bir medya kampanyası oluşturacak.
- Finalistlere proje dokümanlarının çarpıcı iletişim materyallerini oluşturmaları için ayni destek verilecek.
- Nisan 2019'da New York'ta düzenlenecek olan üst düzey gala yemeğine ücretsiz davetiye gönderilecek ve seyahat harcamaları karşılanacaktır.
- Şehirlerdeki dönüştürücü etkiye sahip değişiklikler hakkında küresel bilgiye katkıda bulunmuş olacak. Projenin hikayesi devam etmekte olan araştırma ve kentsel dönüşüme ilişkin bilgiye katkı sağlayacak.
Uygunluk Kriterleri
- Şehirlerinde ölçülebilir bir dönüşüm yaratmaları halinde her türlü proje ve girişimin önderliğinden sorumlu olan tüm kurumlar yarışmaya katılabilir. (politika, program, girişim veya yasalarda yapılan değişiklikler de bu proje/girişim türlerine dahildir)
- Projeler 1998 yılından sonra uygulamaya başlamış olmalı ve büyük ölçekte olmasa da bulundukları şehirde ekonomik, çevresel ve/ veya sosyal somut etkiler göstermiş olmalıdır. Planlar veya gelecekte öngörülen etkiler dikkate alınmayacaktır. Daha fazla bilgi için SSS bölümüne bakabilirsiniz.
- Projenin asgari ölçeği ya da ekonomik, çevresel ya da sosyal etkiler için minimum kesinti yoktur.
- Kamu, özel ve kar amacı gütmeyen sektörlerden her türlü kurum/kuruluş ödüle başvurabilir.
Daha detaylı bilgi için: https://wrirossprize.org/
Seçim Süreci
- Ön başvuru (Şubat 2018- Haziran 2018): Ödül için düşünülen projeler aşağıdaki süreçlere göre seçilecektir:
- Açık başvuru: Kurumlar, üzerinde çalıştıkları veya çalışmış oldukları bir projeyi aday gösterebilirler.
- Tavsiye Başvuruları: WRI Ross Ödülü Danışma Kurulu’nun önerdiği projeler başvuru için davet edilecektir.
- Yarı finalistlerin seçilimi (Temmuz 2018- Ekim 2018): WRI başvuruları inceleyerek 20 yarı finalist seçecek. Ardından 5 finalisti belirlemek üzere ek bilgi almak için yarı finalistler ile iletişime geçecek.
- Finalistlerin seçilimi (Kasım 2018- Mart 2019): Beş finalistin seçilmesi, saha gezisi de dahil olmak üzere derinlemesine bir incelemeyi içerecektir. Toplanan proje bilgisi final seçimi için dünya çapında tanınmış bireylerden seçilmiş Jüriye gönderilecek.
- Kazananın duyurusu (10 Nisan, 2019): Duyuru gala etkinliğinde yapılacak olup tüm finalistler bu etkinliğe davet edilecektir.
Başvurmak için burayı tıklayabilirsiniz.
Değerlendirme Kriterleri
WRI Ross Ödülü, şehir başarılarının üç boyutundan olan ekonomik canlılık ve direnç, çevresel sürdürülebilirlik ve sosyal refahın en azından biri üzerinde somut etkilere sahip olan, dönüştürücü etkiye sahip projeleri belirlemeyi ve kutlamayı amaçlıyor. Bu boyutların her biri çeşitli yollarla belirlenebilir ve ölçülebilir. Örneğin:
Ekonomik: Çevrenin/ mahallenin veya şehrin canlılığının artması, şehir gelirlerinin artması, yeni/ farklı işletmeler ve iş alanları oluşturulması(geleneksel sektörden yeni ekonomik fırsatlara geçiş), yatırım oranlarının hızlandırılması.
Çevresel: Direncin artması (örneğin sele, şiddetli hava şartlarına, ısı adalarına), emisyon azaltımı ve kaynak verimliliğinin artırılması, hava ve su kalitesinin iyileştirilmesi, biyoçeşitliliğin artırılması, sıkışıklığın azaltımı ve yeşil alanların geliştirilmesi.
Sosyal: Yeni ve aktif ağlar geliştirilmesi, sosyal dayanışmanın güçlendirilmesi, toplulukların daha sağlıklı ve güvenli olması, kentsel fırsatlara erişimde eşitliğin sağlanması, sivil katılım için temsil ve fırsatların geliştirilmesi.
WRI kentlerin dönüşümünü göstermeye yardımcı olan uygulama ve etki süreçlerinden beş bileşen belirledi. Bu beş bileşen:
- Şeffaflık: Projenin, insanların girişime ilişkin bilgilere erişmesine olanak tanıyan mekanizmalara sahip olması.
- Dahil etme: Göz önüne alınması gereken iki kategori vardır:
- Uygulamaya Dahil Etme: Projenin planlama ve uygulama sürecinde halkın ve paydaşların katılımı ve katkıları için fırsatlar sağlanması.
- Faydalara Dahil Etme: Projenin savunmasız, dezavantajlı veya marjinal/ötekileştirilmiş nüfusa yönelik menfaatleri hedef alarak tasarlanması.
- İnovasyon: Projenin, tanımlanmış bir toplumsal problemi çözmek için yeni yaklaşımları hayata geçirmesi. Yenilikçi fikirler şehirlerin hizmet sunmalarını, verimlilik yaratmayı ve halkın katılımını iyileştirmeyi yeniden tasarlayabilir veya büyük ölçüde geliştirebilir.
- Replikasyon: Projelerin diğer coğrafyalarda da uygulanması.
- Kaldıraç etkisi: Projenin orijinal kapsamını genişleterek diğer projeleri harekete geçirmesi.
Başvuru Sahipleri için Örnek Teşkil Edebilecek Projeler
"Dönüştürücü" olmanın zorluk ve hız açısından sınırı yoktur, ancak dönüşümcülüğün "şekil, işlev veya görünüşte kapsamlı veya köklü bir değişim" olarak tanımlandığını ve şehirleri değiştiren projeleri aradığımızı unutmayın. Tek bir mahallenin bile ötesine geçen bir projenin etkilerini açıkça gösterebilmelisiniz.
Projenizi anlattığınızda sahip olduğu etkiler hakkında hem genel hem de spesifik olarak bilgi verdiğinizden emin olun.
Örneğin, Brezilya'nın Minha Casa- Minha Vida programı uygun fiyatlı konutlar sunarak ülkenin konut sıkıntısını azaltmak için WRI ile birlikte çalışarak Junção projelerine transit odaklı gelişim sağladı. Bu çalışma geleneksellikten uzak, dağınık ve bağlantısız bir modeli kompakt, koordineli ve bağlı bir model haline getiriyor. Genellikle uygun fiyatlı konutlar, ulaşım ağlarına ve şehir merkezine erişimin olmadığı kentin dışındaki mahallelerde yer almaktadır ve bu durum da toplumdan uzaklaşmayı meydana getirmektedir. Bu proje, diğer coğrafi alanlarda çoğaltılmaya yetecek kadar basittir ve şeffaf içeriği ile halkın katılımını ve yatırımın devam etmesini sağlamaktadır. Proje 1287 aile için ev sağladı ve dönüşümün ekonomik bileşenine değinerek yaklaşık 900 iş fırsatı yarattı.
Junção projesi ve bir projenin nasıl gösterileceğine ilişkin örnekler hakkında daha fazla bilgi için lütfen aşağıdaki web sayfasını ziyaret edin:
- WRI Brasil Ross Center makalesi
- WRI Ross Center haber sayfası
- Proje hakkında YouTube videosu
- The City Fix blog yazısı
Bir başka örnek ise Cheonggyecheon Nehri, Güney Kore, Seul'den. Nehir, 1961 yılından beri yol olarak kullanılmak üzere kaplanmıştı ve bu 10.9 kilometrelik uzunluğundaki doldurulan alanın yıkılarak nehrin tekrar doğal durumuna geri döndürülebilmesi 95 milyon dolara mal oldu. Ekonomik açıdan proje arazinin değerini yüzde 30-50 artırdı. Nehrin çevresindeki işletmelerin sayısı yüzde 3.5 oranında artarken, Seul şehir merkezindeki bu oran iki kat arttı. Bölgede çalışanların sayısı da yüzde 0,8 oranında arttı. This contrasts with the overall trends of the city, which saw a decrease of 2.6 percent. Proje çevresel açıdan sel problemlerini ve kentsel ısı adası etkisini azaltıp, nehir çevresi boyunca biyoçeşitliliğin artmasını desteklerken, partikül madde azaltımı ile hava kirliliğini yüzde 35 azalttı. Proje aynı zamanda tarihi kültür alanlarını iyileştirdi. Park şimdi günlük 64.000 ziyaretçiye ev sahipliği yapıyor ve bu durum da otobüs kullanımının yüzde 15.1 ve metro kullanımının ise yüzde 3.3 artmasını sağladı.
Cheonggyecheon Nehri projesi ve bir projenin nasıl gösterileceğine ilişkin örnekler hakkında daha fazla bilgi için lütfen aşağıdaki web sayfalarını ziyaret edin:
- Blog özeti
- New York Times makalesi (projenin küresel etkisini gösteriyor)
Şartlar ve Koşullar
Başvurular 30 Haziran 2018'e kadar yapılmalıdır. Şehirler için WRI Ross Ödülü, 10 Nisan 2019'da verilecektir. İlgili taraflar, WRI Ross Ödülü'nün ross.prize@wri.org adresinden hüküm ve koşulları talep etmelidir.
İletişime Geçin
WRI Ross Prize başvuru süreci, inceleme ve kazananlar hakkındaki güncellemeler için e-posta listesine abone olabilirsiniz.