Bisikletin kent içinde ulaşım aracı olarak benimsenmesi ve kullanılması hedefiyle başlatılan ‘Herkes İçin Bisiklet!’ projesi, Türkiye Kent İçi Bisikletli Ulaşım Strateji Planı – 2030’un hazırlanmasıyla sona erdi.
Yerel ve merkezi proje paydaşları tarafından, ‘Bisiklet sürmenin herkes için güvenli, erişilebilir ve keyifli olduğu, yeşil ve sürdürülebilir bir Türkiye’ vizyonuyla geliştirilen Türkiye Kent İçi Bisikletli Ulaşım Strateji Planı – 2030, 29 Mart 2022 tarihinde Ankara’da düzenlenen kapanış toplantısında tanıtıldı.
Etkinliğin açılış konuşmalarını Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Hava Yönetimi Daire Başkanlığı Ulaşım ve Hareketlilik Şube Müdürü Esin Türkel, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Erişilebilirlik Daire Başkanı Dr. Deniz Çağlayan Gümüş, Türkiye Belediyeler Birliği Dış İlişkiler Müdürü Nilüfer Sivrikaya, Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı Sektörel Politikalar Daire Başkanı Burcu Altınordu ve Hazine ve Maliye Bakanlığı İletişim ve Raporlama Daire Başkanlığı Aslı Sayılgan yaptı.
MODERN BİR YASAL ÇERÇEVEYE İHTİYAÇ VAR
Bisiklet & Politika, Bisiklet & Altyapı, Bisiklet & Toplum, Bisiklet & Ekonomi ve Bisiklet & İklim olmak üzere beş ana eylem alanını kapsayan planda, bisikletli ulaşımın desteklenmesine ilişkin politika stratejileri; güvenle bisiklet kullanılabilecek kentler kurabilmek için gerekli altyapı stratejileri; bisikletin herkes tarafından benimsenebilmesi için gerekli toplumsal stratejiler; yerli bisikletlerin üretilebilmesi ve bisikletin her sosyo-ekonomik sınıfa uygun bir seçenek olabilmesi için gerekli ekonomi stratejileri ve bisikletin küresel iklim kriziyle mücadelede etkin bir araç olarak kullanılabilmesi için gerekli iklim stratejileri yer alıyor.
15 yıldır Türkiye’de bisikletli ulaşımın yaygınlaştırılması için çalışmalar yapan ve ‘Herkes İçin Bisiklet’ projesinin de liderliğini yürüttüklerini belirten WRI Türkiye Direktörü Dr. Cansız, “Türkiye’de özellikle son 10 yılda bisikletli ulaşım mevzuatında önemli ilerlemeler oldu, merkezi ve yerel yönetimler bisikletin teşvik edilmesi için politikalar geliştirdi. Kentlerde bisikletin daha görünür hale gelmesi ve bisikletli ulaşım altyapısının oluşturulup sosyal politikalarla desteklenmesi, ‘Herkes İçin Bisiklet’ projesinin ortaya çıkmasına neden oldu” dedi.
WRI Türkiye’den Herkes İçin Bisiklet Proje Yöneticisi Dr. Çiğdem Çörek Öztaş ise şunları belirtti: “Kent içi bisikletli ulaşım; kentsel gelişme, toplumsal yapı, ekonomik gelişme ve kalkınma gibi pek çok alanla ilişkilendirilebilecek ve bu alanlarla birlikte ele alınması gereken çok katmanlı bir konu. Bisiklete binme; sürdürülebilir geleceğe yönelik hareketliliğin önemli bir bileşeni. Bisiklet, sıfır emisyon salımına sebep olduğundan, ulusal ve uluslararası çevre ve iklim koruma hedeflerine, özellikle de Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşılmasına yardımcı oluyor. Kentlerde, bisikletli ulaşımı artırmak için yasal ve yönetsel bir paradigma değişikliğine ihtiyaç var. Temel ön koşul, bisikletin aktif olarak teşvik edilmesine ve yeterli finansmana izin veren modern bir yasal çerçeve.”
TOPLAM 18 HEDEF BELİRLENDİ
Türkiye Kent İçi Bisikletli Ulaşım Strateji Planı – 2030’da toplam 18 hedef ortaya kondu. Hedefler şunlar:
Bisiklet & Politika - 2025’e kadar büyükşehir ve il belediyeleri bünyesinde bisikletli ulaşım ile ilgili çatı bir birim oluşturmak. Bisikletle ilgili verilerin düzenli olarak toplanmasını ve ölçülmesini sağlamak. Kentlerde bisiklet yollarının geliştirilmesine yönelik yasal, yönetsel ve planlama altyapısını geliştirmek. 2030’a kadar mevcut bisiklet yollarının farklı ulaşım türleri tarafından kullanılmasını / işgal edilmesini önlemek. Özel taşıt trafiğini azaltan uygulamaları yaygınlaştırmak.
Bisiklet & Altyapı - 2030’a kadar kent içi güvenli bisikletli ulaşım ağlarını oluşturmak / geliştirmek. 2030’a kadar bisikletli ulaşımla toplu taşıma arasında entegrasyon sağlamak. Herkesin bisiklete erişebilmesi için kentlerde bisiklet paylaşım sistemlerini yaygınlaştırmak.
Bisiklet & Toplum - 2023’e kadar örgün ve yaygın eğitim sistemlerine bisikletli ulaşımla ilgili bilinç geliştirme programları eklemek. 2030’a kadar kentlerde bisiklet kültürünü geliştirmek. Kamu kurumları, karar vericiler ve STK’ların bisikletli ulaşım konusunda koordineli çalışmalarını ve süreci sahiplenmelerini sağlamak.
Bisiklet & Ekonomi - İthalatçı, üretici, tedarikçi ve kullanıcı için bisiklet ve ekipmanlarının daha erişilebilir olmasını sağlamak. Bisikletin ekonomik etkisini tespit etmek. Bisikletli ulaşımı, yerel ekonomik kalkınmanın bir aracı haline getirmek. Tüm ulaşım türleri arasında bisikletli ulaşımı ekonomik olarak tercih edilebilir hale getirmek.
Bisiklet & İklim - 2030’a kadar 81 şehir merkezinde taşıt kaynaklı karbon emisyonunu azaltmak ve hava kalitesinin iyileştirilmesi için kent içi bisikletli ulaşım oranını yüzde 50 artırmak. 2025’e kadar kampüs niteliği gösteren sanayi ve eğitim alanlarında ulaşım sistemlerinin yüzde 30’unu karbon nötr ulaşım sistemi olan bisikletli ulaşıma dönüştürmek. Kent içi lojistik hizmeti veren kargo/dağıtım/kurye firmalarının kendi filolarında bisiklete en az yüzde 30 oranında pay vermesini sağlamak.
BÜYÜKŞEHİRLERİN YÜZDE 80’İ BİSİKLET YOLLARINI ARTIRMAYI PLANLIYOR
‘Herkes İçin Bisiklet!’ projesi kapsamında, 30 büyükşehrin 16’sında 25 km’den daha uzun bisiklet yolu ve 13 büyükşehirde bisiklet paylaşım sistemi olduğu tespit edildi. Türkiye’de en uzun bisiklet yolu altyapısı 550 km ile Konya’da. Konya’nın ardından sırasıyla Bursa (368 km), İstanbul (314 km) ve Sakarya (169 m) geliyor. Büyükşehirlerin yüzde 36’sında bisiklet yolu uzunluğu 26-100 km arasında, yüzde 46’sında ise 1-25 km arasında.
Büyükşehirlerin yüzde 43’ünde bisiklet paylaşım sistemi bulunuyor. İstanbul, 262 istasyon ve 2 bin 600 bisiklet ile en kapsamlı sisteme sahip. Ayrıca Türkiye’deki büyükşehirlerin yüzde 80’inde bisiklet yollarının artırılmasına ilişkin planlama çalışmaları söz konusu. Yüzde 63’ünde, yapılması planlanan bisiklet yolu uzunluğu hedefleri net bir şekilde belirlenmiş. İstanbul, Sakarya, Konya gibi bisiklet yollarıyla öne çıkan şehirlerde 100 km ve üstü bisiklet yolu inşa edilmesi hedefleniyor. Büyükşehirlerin yüzde 26’sı ise 5 ila50 km arasında değişen bisiklet yolları yapmayı amaçlıyor.
KAPSAMLI VE ÇOK AYAKLI PROJE
1 Nisan 2021’de başlatılan ‘Herkes İçin Bisiklet!’ kapsamında, önce Adana, Antalya, Eskişehir, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Kocaeli ve Konya olmak üzere sekiz şehirden bisikletli STK ve belediye temsilcilerine politika geliştirme, katılım, temsilcilik ve lobicilik alanlarında kapasite geliştirme eğitimleri verildi. Dört aylık bir mentorluk sürecinin ardından STK’lar ve belediye temsilcileri, şehirleri için yerel eylem planları geliştirdi. Akabinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Türkiye Belediyeler Birliği gibi merkezi yönetim temsilcilerinin katılımıyla her şehrin taslak yerel eylem planını sunduğu çalıştay düzenlendi ve hep birlikte Türkiye Kent İçi Bisikletli Ulaşım Strateji Planı – 2030 hazırlandı.
‘Herkes için Bisiklet!’, T.C. Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı tarafından Avrupa Birliği mali desteğiyle uygulanan Sivil Toplum Destek Programı’nın üçüncü dönemi kapsamında hibe desteği aldı. Programın sözleşme makamı Merkezi Finans ve İhale Birimi. Sivil Toplum Destek Programı, STK’ların kapasitelerinin güçlendirilmesine yönelik yürütülen bir hibe programı ve Sivil Toplum Destek Programı’nın üçüncü döneminde verilen desteklerle STK’ların kurumsal kapasitesinin artırılması ve STK’lar arası ortaklıkların teşvik edilmesi, aktif vatandaşlık ve STK’ların karar alma süreçlerine katılımının desteklenmesi ve aktif vatandaşlık için yasal çerçevenin geliştirilmesi hedefleniyor.
