Aktif ulaşım alanında en ön plana çıkan iki çalışma Ankara’nın bisiklet masterplanına verdiğimiz katkı ve Haziran 2020’de tamamlayacağımız Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Sivil Toplum Destek Programı II çerçevesinde destek alan ‘Haydi Türkiye Bisiklete!’ projemiz.

 

‘Haydi Türkiye Bisiklete!’ projesi ile kent içi ulaşımda bisiklet kullanımına yönelik aktif ve doğru iletişim kampanyası ile farkındalık arttırmayı; yerel yönetim, merkezi yönetim ve STK temsilcilerinin katılımı ile bir yandan ilgili paydaşların kapasitelerini geliştirmeyi bir yandan da sektörler arası işbirliği kültürünün pekiştirilerek aktif bir işbirliği ve tartışma ortamı sağlamayı hedefledik. Proje kapsamında öncelikle halihazırda bisikletli ulaşım konusunda faaliyet yürüten ve gelecekte de bu konuda çalışmalar yapacağını beyan eden İzmir, Eskişehir ve Lüleburgaz’ı pilot uygulama alanı olarak seçtik. Proje pilot uygulama alanlarının belirlenmesinin ardından Dutch Cycling Embassy (DCE) ile Hollanda’daki iyi uygulamaları gözlemlemek ve yetkililerden bilgi almak üzere Hollanda’da çalışma ziyareti & eğitim düzenledik. Bu çalışmaya, İzmir ve Eskişehir Büyükşehir Belediyeleri ile Lüleburgaz Belediyesi yetkilileri, bu kentlerde yer alan ve en fazla üye sayısına sahip bisiklet dernekleri temsilcileri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İlbank ve Türkiye Belediyeler Birliği temsilcileri katılım sağladı. Sonrasında “Stratejik İletişim ve Kampanya Geliştirme” eğitimi içeriğini hazırladık. İzmir’de 18-19 Eylül’de, Eskişehir’de 17-18 Ekim’de, Lüleburgaz’da ise 28-29 Kasım’da belediye ve bisiklet toplulukları temsilcilerine stratejik iletişim eğitimi ve kampanya fikri geliştirmeye yönelik çalıştay düzenledik. Eğitimlerin her biri, hem teorik hem de uygulama bölümlerinden oluştu. Eğitimleri takip eden iki ay boyunca belediye ve STK’lara mentorluk desteği vererek kentlerinde düzenleyecekleri kampanyalar için hem fikir hem de kampanya malzemeleri olan billboard, afiş, sticker ve broşür tasarım desteği verildi. Ne yazık ki korona sürecinin başlamasıyla birlikte Mart ve Nisan aylarında bu üç şehirde gerçekleştirmeyi planladığımız kampanyaları ertelemek zorunda kaldık. Onun yerine gündemle uyumlu olacak şekilde korona günlerinde sağlıklı bir ulaşım yöntemi olarak bisiklet kullanımını teşvik etmeye yönelik yeni iletişim kampanyası ve tasarım çalışmaları yaptık. 3 Haziran Dünya Bisiklet Günü’nde hem İzmir Büyükşehir Belediyesi hem de Lüleburgaz Belediyesi, belediye başkanlarının öncülüğünde kampanyayı hayata geçirdi.

 

Türkiye’de hem merkezi yönetim, hem de belediyeler yaklaşık 10 yıldır politika geliştirme ve uygulama projeleri yapmak anlamında bisikletli ulaşımı yaygınlaştırmak için büyük çaba gösteriyor. Özellikle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2015 yılında ilk defa yayınladığı “Şehir İçi Yollarda Bisiklet Yolları, Bisiklet İstasyonları ve Bisiklet Park Yerleri Tasarımına ve Yapımına Dair Yönetmelik” ve bisiklet teşvikleriyle birlikte kentlerde bisikletli ulaşıma yapılan yatırımlar da artmaya başladı. Bunun yanında, bisikletin en çevreci ulaşım araçlarından biri olması ve dünyanın iklim değişikliğine yönelik farkındalığının artmasıyla birlikte hem dünyada hem de Türkiye’de kentliler tarafından bisikletli ulaşıma yönelik önemli bir talep de oluşmaya başladı. Ancak sizin de belirttiğiniz gibi bu talep ve yatırımlar belirli bölgelerle sınırlı kaldı. İnsanların bisikleti bir ulaşım aracı olarak görmelerinin önünde çeşitli engeller var. Bunlardan belki de en önemlisi insanların ulaşım tanımını ve ulaştırma çeşitlerini bilmemesi. İnsanlar genellikle bisiklete binmenin bir spor ya da eğlence aktivitesi olduğunu düşünüyorlar. Bunun yanında bisiklet sürmenin diğer ulaşım türlerinden daha uzun sürdüğü; bisikletin düşük gelir grubuna yönelik bir ulaşım aracı olduğu; kentlerde topografyanın ve iklimin bisikletli ulaşıma uygun olmadığı algısı gibi etkenler bisiklete binen oranını bir hayli düşürüyor. Kent içi ulaşımda bisikletin payını arttırmak için öncelikle bisikletin çevreci, ekonomik ve sağlıklı bir ulaşım aracı olduğu bilgisini kentlilerle çeşitli kampanyalar geliştirerek, seminerler, çalıştaylar düzenleyerek paylaşmak gerekiyor. Eş zamanlı olarak da erişilebilir ve güvenli bisiklet yolları yatırımlarını hızlandırıp kentin önde gelen kişilerinin rol model olmasıyla bisikletli ulaşımın teşvik edilmesi gerekiyor.

 

Türkiye bütünündeki tüm kentleri genelleyerek bir yorum yapmak biraz zor ama özellikle son yıllarda sürdürülebilir ulaşım konusunda yatırımların arttığını söyleyebiliriz. Kentlerimiz hızla büyüyor, kentlerde yaşayan nüfus sayısı giderek artıyor, buna bağlı olarak da yapılı çevreye olan yatırımlar da artıyor. Bu hızlı büyüme sürecinde kent yönetimlerinin gözardı etmemesi gereken en önemli konulardan biri sürdürülebilir ulaşım yatırımları olmalı. Kentler, özellikle çevreci ve sağlıklı ulaşım çeşitleri olan yürüme ve bisikletli ulaşım yatırımlarına öncelik vererek, bu sistemleri toplu taşıma sistemleri ile çeşitli noktalarda entegre ederek geliştirmeli.