Türkiye bina sektörü paydaşlarını daha iyi tanımak ve sektörel ihtiyaçları belirlemek amacıyla “Türkiye Sürdürülebilir Binalar Ağı” Projesi kapsamında bir paydaş haritalaması ve ihtiyaç analizi çalışması gerçekleştirilmiştir.  

Söz konusu çalışma, Türkiye bina sektörünün mevcut durumu, paydaşların karşılaştıkları zorluklar ve paydaşların ihtiyaçları hakkında önemli bilgiler sağlamaktadır. Yapılan analizler, sektördeki paydaşların bilgi ve deneyimlerini bir araya getirerek, sürdürülebilir ve iklim dirençli binalar inşa etme yolunda atılacak adımların daha etkili bir şekilde planlanmasına destek olmaktadır.  

Yöntem 

Türkiye Bina Sektörü İhtiyaç Analizi çalışması, Şekil 1’de belirtilen beş ana adımda gerçekleştirilmiştir. 

Şekil 1. Türkiye bina sektörü ihtiyaç analizi adımları.

Türkiye Bina Sektörü İhtiyaç Analizi çalışması, masa başı araştırma, paydaş haritalaması, çevrimiçi anket çalışması ve derinlemesine görüşmeler gibi yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, mevcut veriler, raporlar ve akademik literatür incelenerek temel bilgiler derlenmiş, belirli anahtar kelimeler kullanılarak kapsamlı bir çevrimiçi arama gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte, ilgili tüm kurum ve kuruluşlar belirlenmiş ve geniş bir veri tabanı oluşturulmuştur. Paydaş haritalaması ile sektördeki kilit paydaşlar belirlenmiş, bu paydaşların projeye olan etkileri analiz edilmiştir. Bu sayede, projeye katkı sağlayacak stratejiler geliştirilmiştir. İlk olarak, bina sektörü, alt çalışma alanlarına ayrılarak, belirlenen paydaşlar 18 kurum türüne göre düzenlenmiştir (Tablo 1). 

Çevrim içi anket çalışması, bina sektörü paydaşlarından 90 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiş ve temel kavramlar, eğitim ihtiyaçları, beklentiler gibi konulara yönelik sorular sorulmuştur. Anketin ardından, 28 kilit paydaşla birebir çevrimiçi görüşmeler yapılmış ve sektördeki mevcut durum, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın etkileri, teknik kapasite ihtiyaçları gibi konular derinlemesine incelenmiştir. Tüm veriler içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiş, bulgular sistematik bir şekilde derlenerek “Türkiye Bina Sektörü İhtiyaç Analizi Raporu” hazırlanmıştır. Bu rapor, sektördeki ihtiyaçları ve beklentileri net bir şekilde ortaya koyarak gelecekteki stratejilere ve faaliyetlere yön verecek nitelikte bilgiler sunmaktadır. 

Sektördeki Temel Engeller 

Sektör paydaşlarının sürdürülebilir binaları hayata geçirmede en sık karşılaştıkları engeller öncelik sırasına göre aşağıda verilmektedir. 

1. Finans Kaynaklarının Yetersizliği ve Finansmana Erişim Güçlüğü: Sürdürülebilir projeler için yeterli finansman bulunamaması ve mevcut finansman kaynaklarına erişimde yaşanan zorluklar. 

2. Teşvik Mekanizmalarının Yetersizliği: Sürdürülebilir bina projelerini destekleyecek teşviklerin eksik olması. 

3. Yüksek İlk Yatırım Maliyeti Beklentisi: Sürdürülebilir binaların başlangıç maliyetlerinin yüksek olacağına dair yaygın inanış. 

4. Gayrimenkul Geliştiricileri ve Yatırımcılar Arasında Farkındalık Eksikliği: Sektördeki geliştirici ve yatırımcıların sürdürülebilirlik konusundaki farkındalığının düşük olması. 

5. Meslek Profesyonelleri Arasında Teknik Kapasite Yetersizliği: Sürdürülebilir bina tasarımı ve uygulaması konusunda meslek profesyonellerinin yeterli teknik bilgiye sahip olmaması. 

6. Yasal Düzenlemelerdeki Eksiklikler ve Denetim Yetersizlikleri: Sürdürülebilir binalara yönelik yasal düzenlemelerin eksikliği ve mevcut düzenlemelerin uygulanmasında denetim yetersizlikleri. 

7. Yenilikçi Teknolojilere Dair Bilgi Eksikliği: Sektörde sürdürülebilirlik sağlayacak yenilikçi teknolojiler hakkında yeterli bilginin bulunmaması. 

8. Uygulamada Karşılaşılan Zorluklar: Uygulayıcıların ve ustaların mesleki tecrübe ve becerilerinin düşük olması. 

Teknik Kapasite ve Eğitim İhtiyaçları 

Sektördeki temel engellerin belirlenmesinin ardından, bina sektörü paydaşlarının belirttiği öncelikli teknik eğitim ihtiyaçları Şekil 2’deki gibi listelenirken, ilk 10 konu eğitim materyallerinin hazırlanmasında rehberlik edecektir. 

Şekil 2. Türkiye bina sektörü teknik eğitim ihtiyaçları.

Katılımcıların Eğitim Materyallerinden Beklentileri

Proje kapsamında hazırlanacak eğitim materyalleri ve videolarının, kolay erişilebilir, güncel, yaygınlaştırılabilir ve dijital altyapıya sahip olması beklenmektedir. Ayrıca, katılımcılara göre, eğitim programı farklı hedef kitlelere yönelik anlaşılır içerikler sunmalı, farkındalık ve bilinçlendirme eğitimleri ile teknik uzmanlık eğitimlerini ayırmalıdır. İyi uygulama örnekleri ve başarı hikayeleri içermeli, interaktif özellikler barındırmalı ve uygulamaya yönelik yenilikçi bilgiler sunmalıdır. Görsel anlatımlarla desteklenmiş, ücretsiz ve açık kaynaklı materyaller olmalıdır. Eğitim videoları, uygun sürelerde ve akran öğrenmesini destekleyecek şekilde olmalı, kayıt altına alınarak daha sonrasında ulaşılabilir olmalıdır. Modüler yapıda ve bilgi düzeyini aşamalı olarak artıran içerikler, katılımcıların motivasyonunu artırmak için sertifika sağlamalıdır.

İletişim ve İş Birliği

Sektördeki paydaşlar arasındaki iletişim ve iş birliği düzeyinin yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Bu durumun aşılması için düzenli toplantılar, sempozyumlar ve çalıştaylar gibi etkinlikler düzenlenerek paydaşların bir araya getirilmesi önerilmektedir. Ayrıca, bir iletişim platformu oluşturulması ve iyi uygulama örneklerinin paylaşılması, sektördeki iş birliğini artıracak önemli adımlar olarak görülmektedir.

Sonuç ve Gelecek Adımlar

Bu ihtiyaç analizi çalışmasının sonuçları, Türkiye Sürdürülebilir Binalar Ağı'nın faaliyetlerini şekillendirecek ve sektörde sürdürülebilirlik ile iklim direncini artıracak stratejilerin belirlenmesine rehberlik edecektir. Proje kapsamında, paydaşların teknik kapasitelerini geliştirmek ve sektörde farkındalık oluşturmak amacıyla çeşitli eğitimler, paneller ve bilgilendirme toplantıları düzenlenecektir.

Türkiye'nin bina sektöründe sürdürülebilir ve iklim dirençli binaların yaygınlaşması için atılan bu adımlar, geleceğe daha yaşanabilir ve çevre dostu bir yapı mirası bırakma yolunda önemli bir başlangıçtır.